จุดเริ่มของหนังสารคดีเรื่องนี้
เอกพงษ์ : จุดเริ่มต้นมันประกอบไปด้วย 2-3 อย่าง จนทําให้เกิดการตัดสินใจที่จะไปถ่าย ต้องย้อนกลับไปตอนนั้นผมอายุ 26 เพิ่งทํางานมาได้ประมาณ 3-4 ปี สนุ้กอายุ 24 แทบจะเพิ่งทํางานประจําครั้งแรกเลยเป็นงานโฆษณา ซึ่งผมก็ทําโฆษณาเหมือนกัน แล้วพอทําไปเรื่อย ๆ มันก็มีความรู้สึก เฮ้ย เรากําลังทําอะไรอยู่วะ แบบเดือนนี้เราทําโฆษณาตัวนึง เดือนหน้าเราก็ทําใหม่อีกตัวนึงวนไปเรื่อย ๆ มันก็เกิดการตั้งคําถามว่ามันช่วยอะไรกับโลกใบนี้ ถ้าพูดให้ชัดกว่านั้นก็คือ เหมือนกับว่าชีวิตเราตอนนั้นเกี่ยวเนื่องกับเฉพาะพวกชนชั้นกลางในระดับเกือบสูง วนเวียนแบบนี้อยู่เป็นประจำ ซึ่งในใจตอนนั้นผมอยากทำหนังและถ้าสมมุติว่าผมจะทําหนังผมจะเอาอะไรไปเขียน ในเมื่อชีวิตมึงอยู่แต่กับชนชั้นกลุ่มนี้อย่างเดียวแล้วคุณจะเอาที่ไหนไปเข้าใจคนอื่น ๆ ที่ลําบาก หรือคนที่มีชีวิตต่างไปจากเรา ประกอบกับตอนนั้นผมก็เริ่มไปช่วยครู (โสภาวรรณ บุญนิมิตร) ที่สอนผมมาทำหนังสารคดี ก็เกี่ยวกับชีวิตของเด็กป. 1 ไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรกับการเมืองเลย ซึ่งในตอนนั้นพอเริ่มถ่ายผมก็ไปช่วยตัดต่อด้วยก็เลยทำให้พอมีทักษะประมาณนึงที่จะทําหนังสารคดีได้ ส่วนสนุ้กก็อยู่ในโปรเจคนั้นเหมือนกันเขาก็เป็นคนถ่ายผมก็เป็นคนตัด แล้วพอพรรคอนาคตใหม่เกิดขึ้นมันก็รู้สึกว่าสิ่งนี้น่าสนใจมาก คือต้องเข้าใจก่อนว่าในตอนนั้นยังไม่มีใครให้ความสนใจพรรคนี้เลย มันไม่ได้เป็นคู่แข่งใคร มันเป็นพรรคเล็กพรรคทางเลือก แล้วทําอะไรที่เป็นขบถแตกต่างจากพรรคการเมืองทั่วไปเช่น โลโก้หรืออะไรใด ๆ ก็ตาม แต่ผมรู้สึกว่าสิ่งที่เขากําลังพูดและพยายามจะทํามันใหญ่มาก หมายถึงว่าพรรคมันเล็กมากแต่สิ่งที่จะทำมันเป็นภารกิจ “Unfinished Business ตั้งแต่ 2475” แล้วเขาพยายามจะจบมัน ผมก็เลยรู้สึก “พล็อตเรื่องนี้เป็นพล็อตที่น่าสนใจ” และผมคิดว่าถ้าคุณเป็นนักสารคดีในประเทศไทยคุณต้องมีพันธกิจของอาชีพที่จะต้องไปถ่ายโดยไม่มีข้ออ้าง แต่ก็ไม่มีใครไปถ่าย ตอนนั้นก็นั่งบีทีเอสกลับบ้านแล้วก็แบบ “กูจะทําเองดีไหมวะ”

ธนกฤต : ก็เล่าต่อจากพี่เอกเลยก็คือ เราสองคนรู้จักกันมาก่อนทําหนังเรื่องนี้ พี่เอกเป็นรุ่นพี่ผมแต่ว่าเรียนฟิล์มด้วยกันมันก็เลยมีความสนิทกันอยู่แล้ว หอก็ใกล้กันชอบไปนั่งร้านน้ำชาโรตีแบบคนใต้แล้วพูดคุยแลกเปลี่ยน เราแชร์กันค่อนข้างหลายเรื่อง มีเรื่องอะไรก็มาระบายกัน ซึ่งเราสองคนต่างเป็นผู้เล่าและผู้ฟังที่ดีต่อกัน แล้วพอพรรคอนาคตใหม่ได้เกิดขึ้นเราสองคนก็เหมือนวัยรุ่นส่วนใหญ่ในช่วงนั้น “ธนาธรใครวะพูดมันส์จัดเลย” เราก็แชร์คลิปที่เขาไปพูดตรงโน่นตรงนี้ก็เอามาเปิดดูกันแต่ว่าไอ้ความคิดที่จะไปถ่ายมันก็เกิดจากพี่เอกนี่แหละ ผมก็แค่รู้สึกว่ามันน่าติดตาม คือในตอนนั้นผมอายุ 24 กำลังทํางานได้แบบไม่ถึงปีก็ตั้งคําถามกับงานที่ทําว่าผมมีความสุขกับงานหรือเปล่า มันมีโมเมนต์หนึ่งที่รู้สึกไม่ดีผมเลยโทรหาแม่โดยที่ไม่ได้พูดเรื่องงานเลยนะ แต่แม่บอกว่า “ออกมาก่อนมั้ย” ซึ่งแบบเราก็บ่นชีวิตไปเรื่อย ๆ แต่เหมือนความเป็นแม่เขาจับอาการได้ว่าเราไม่เคยเป็นแบบนี้มาก่อน เขาบอกว่าออกมาพักก่อนมั้ย แล้วพอพี่เอกชวนมันเลยเหมือนกับไอ้นี่คือสิ่งใหม่ บวกกับพอมันเป็นสารคดีแล้วงานที่ผมทําอยู่คืองานโฆษณา ผมสามารถไปบอกเจ้านายได้ว่าขอลาออกนะครับผมจะไปทําสารคดี ทั้งที่ยังไม่รู้เลยว่ากูจะทําได้รึเปล่า ซึ่งสิ่งที่ทําให้ตัดสินใจมันนามธรรมมากเลยมันคือ “ความรู้สึก” คือเราคุยกันว่าถ้ามีหนังการเมืองแบบแมส ๆ ไปเลยใครก็ดูได้ไม่ต้องมาอินดี้อะไร ในหัวผมก็เริ่มจินตนาการแล้วรู้สึกว่ามันตื่นเต้นที่จะมีหนังเรื่องนี้ในบ้านเรา แต่สุดท้ายแล้วเส้นทางที่ทํามันเต็มไปด้วยความกลัวนะสำหรับผม หมายถึงว่าวันแรกมันก็รู้สึกตื่นเต้นดี แต่พอถ่ายไปสักพักก็เริ่มแบบ เฮ้ย มันใหญ่ว่ะ

กระบวนการสร้าง (การแบ่งหน้าที่ในการทำงาน / อุปสรรคและปัญหา)
ธนกฤต : หนังเรื่องนี้แบ่งเป็นสองช่วงใหญ่ ๆ ช่วงถ่ายกับช่วงตัดต่อ คือช่วงถ่ายจะค่อนข้างเป็นเราสองคนช่วยกันสลับกันถ่าย แต่ผมอาจจะถ่ายเยอะกว่าหน่อย เพราะพี่เอกจะคอยดูว่าจะถ่ายอะไรไม่ถ่ายอะไร แต่ถ้าวันไหนผมไม่ว่างก็ต้องเป็นพี่เอกนี่คือช่วงแรก พอเราถ่ายเสร็จมันก็จะเป็นช่วงตัดต่อเพียว ๆ ละ เราก็กลายเป็นผู้กํากับสองคน ซึ่งในช่วงแรกของการถ่ายทำด้วยความที่ผมเป็นกล้องหลักในการถ่าย ผมจะเกิดความรู้สึกที่เรียกว่า “กําแพงระหว่างคนถ่ายกับ Subject ที่เราถ่าย” เพราะด้วยเป็นหนังเรื่องแรกของผมบวกกับ Subject ที่เราถ่ายเป็นนักการเมืองนักธุรกิจหมื่นล้าน ส่วนผมคือเด็กอายุ 24 จบใหม่

เอกพงษ์ : พูดง่าย ๆ ก็คือความเกรงใจ ความไม่กล้า กลัวเขาอึดอัด

ธนกฤต : เออ ใช่ ๆ มันคือความไม่เป็น แต่ถ้าทุกวันนี้ให้ไปถ่ายพี่เอกก็ถ่ายได้ดีขึ้นแล้วล่ะ หมายถึงว่าเราสามารถบอกเขาได้ว่าพี่ยืนตรงนี้แป๊บนึงนะ 10 วิ ขอช็อตหนึ่ง ต่างจากตอนแรกที่เราจะบอกเขายังไงดีวะ (หัวเราะ) แล้วก็อุปสรรคช่วงถ่ายอีกอันนึงน่าจะเป็นเรื่อง “การสวนทางกันระหว่างสิ่งที่เราถ่ายได้กับการเติบโตของพรรค” หมายถึงว่าถ้าปกติหนังสารคดีทั่วไปยิ่งถ่ายเราน่าจะได้ฟุตเทจที่มันลึกขึ้นเรื่อย ๆ แต่ว่าเรื่องนี้มันกลับกัน วันแรก ๆ ได้ลึก แต่วันท้าย ๆ เริ่มยาก เพราะพรรคมันเริ่มจากเล็ก ๆ ในช่วงแรกเราจะขึ้นรถตามไปอะไรก็ได้ แต่พอพรรคขยายคนหน้าใหม่ก็เข้ามาเรื่อย ๆ เราก็ต้องแนะนําตัวทุกครั้งว่า พี่ครับผมชื่อสนุ้กมาตามถ่ายคุณธนาธรอยู่ครับถ่ายมา 3 เดือนแล้ว พอเวลาผ่านไปได้เจอคนใหม่ก็ต้องบอกอีกว่าผมถ่ายมา 6 เดือนแล้วอะไรอย่างงี้ ก็ต้องอัพเดทเรื่อย ๆ ส่วนช่วงตัดต่ออุปสรรคใหญ่สุดของผมเลยน่าจะเป็น “การหาที่อยู่ของความเป็นผู้กํากับในหนังเรื่องนี้” ด้วยหนังมันมีผู้กํากับสองคน แล้วพี่เอกเขาก็เป็นคนตัดต่อด้วยนั่นหมายความว่า ดราฟแรกที่ส่งมามันมี Point of view ของ Director มาแล้วรอบนึง สําหรับผมในฐานะคนทําสารคดียาวครั้งแรกมันเลยเหมือนจัดการไม่ถูก มันจะแก้ได้แค่ไหน มันจะแก้ยังไงวะ มันก็เหมือนหนังที่เสร็จแล้ว ต่อให้มันอาจจะไม่ได้สมบูรณ์แต่หมายถึงว่ามันผ่าน Director มาหนึ่งคนแล้ว มันเหมือนว่าถ้าจะต้องคอมเมนต์สิ่งนี้เราต้องแกะทั้งหมด เพราะว่ามันมีเพลงมันมีสัมภาษณ์มันมีฟุตเทจอะไรต่าง ๆ เรียบร้อยแล้ว ผมจัดการกับสิ่งนี้ไม่ถูกผมเลยต้องใช้เวลา 2-3 เดือนในการจัดวางความเป็น Director ของเราให้กับหนังเรื่องนี้

เอกพงษ์ : จริง ๆ ปัญหาเรื่องนั้น มันคือปัญหาเรื่องเงิน เพราะว่าตัดต่อสารคดีมันไม่ใช่ตัดต่อแต่มันคือ “เขียนบท” แล้วโปรเจกต์มันมีเงินพอที่จะจ้างผมได้แค่คนเดียวเพื่อที่จะหยุดงานทั้งหมดแล้วมาทํา ดังนั้นระหว่างที่ผมตัดต่อไปมันต้องเขียนบทไปด้วย ผมต้องไปนั่งไล่เรียงไทม์ไลน์ทุกอย่างว่ามันเกิดอะไรขึ้น แล้วเราจะเล่าอะไรไม่เล่าอะไร ซึ่งผมก็เลือกมาแล้วก็ยื่นให้สนุ้ก แต่ผมมองว่าถ้าในวันนั้นเราสามารถจ้างให้สนุ้กหยุดงานทุกอย่างได้ มันก็จะตามกูทันก็เลยรู้สึกว่าจริง ๆ ไอ้ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือปัญหาเรื่องเงินนั่นแหละท้ายที่สุด

ธนกฤต : ผมว่าก็ส่วนหนึ่ง แต่สําหรับผมมันเป็นเรื่อง Skills ของผมเลย

เอกพงษ์ : อ้าวเหรอ

ธนกฤต : ผมว่าเป็นเรื่องทักษะที่จะต้องใช้เวลาเข้าใจโครงสร้าง มันเป็นหนังเรื่องแรกทุกอย่างแรกหมดเลย มันปฏิเสธไม่ได้ว่ายังไงก็ต้องใช้เวลาเท่านั้นสําหรับผมนะ ในการทําความเข้าใจสิ่งนี้ แต่โอเคพอมันเข้าใจแล้วก็ Flow ขึ้น

เอกพงษ์ : ย้อนกลับไปในช่วงที่กําลังถ่ายสารคดีเรื่องนี้ เราทั้งสองคนก็ต้องรับงานโฆษณาไปด้วย โดยตั้งใจจะรับเดือนละสองงาน งานหนึ่งทําประมาณ 7 วัน นั่นคือผมจะมีอีกครึ่งเดือนที่จะว่างไปถ่าย ดังนั้นวิธีการทำงานคือถ้าว่างสองคนไปสองคน โดยสนุ้กจะถ่ายผมก็จะดูว่ารอบ ๆ ว่าตรงนั้นมีอะไรอย่างอื่นเกิดขึ้นไหมก็จะคอยบอก บางทีมันอาจจะมีภาพกว้างที่เกิดอะไรบางอย่างขึ้น แล้วในหลายครั้งที่เป็นซีนใหญ่ ๆ เช่น การปราศรัยใหญ่ เราก็แยกถ่ายกันสองกล้อง โดยสนุ้กจะเป็นกล้องหลักให้ไปตามธนาธร ส่วนผมก็จะเป็นกล้องรองคอยเก็บรีแอคชั่นของคนหรือว่ามุมภาพอื่น ๆ แล้วอีกพาร์ทนึงก็คือการนั่งเขียน Proposal กับโปรดิวเซอร์เพื่อจะไปขอทุนต่างประเทศ เราเริ่มถ่ายตอน 2018 ได้ทุนก้อนแรกตอนต้นปี 2020 แล้วพอเข้าสู่ช่วงตัดต่อก็เป็นอย่างที่สนุ้กเล่านี่แหละ ผมก็หอบอุปกรณ์อะไรทุกอย่างแล้วก็ย้ายกลับไปที่บ้านสงขลาเพราะที่นั่นมีค่าครองชีพต่ำแล้วก็ขอเงินน้อย ๆ จากทุนที่เราได้มาเพื่อที่จะมาตัดต่อ ส่วนปัญหาระหว่างการทำงานมันก็เยอะมาเรื่อย ๆ เช่น ระหว่างที่ถ่ายปัญหาคือว่าเราจะทํายังไงให้เข้าใกล้ธนาธรได้มากที่สุดในช่วงนั้นนะ แล้วอีกพาร์ทนึงก็คือเวลาเราไปขอทุนมันก็จะแบบ “หนังเรื่องนี้ต่างอะไรกับเรื่องอื่น” “หนังเป็นโฆษณาชวนเชื่อให้พรรคการเมืองหรือเปล่า” เราก็ต้องพยายามอธิบายตรงนี้อยู่ตลอดเวลาว่าประเทศไทยมันเกิดอะไรขึ้น อีกหนึ่งปัญหาก็คือช่วงกระบวนการหาผู้จัดจําหน่ายในไทย คือเราไม่อยากไปคุยกับโรงหนังเองมันก็เลยต้องมีตัวแทนจัดจําหน่ายไปคุยกับเจ้านู่นเจ้านี้ ซึ่งผู้จัดจําหน่ายหลาย ๆ ที่เขาก็ไม่เอา แต่สุดท้ายเราก็ได้ที่ HAL Film และส่วนโรงที่จะฉายก็มีการเจรจากันประมาณ 3 เดือนกว่าจะปิดดีลว่าได้ SF Cinema แล้วก็ได้ Major Cineplex

ธนกฤต : คือมันมีโมเมนต์ที่ต้องเล่านิดนึง (หัวเราะ) เป็นโมเมนต์ที่ทุกคนดูจะชอบ ก็คือวันแรกเลยเราก็ติดต่อธนาธรไป ด้วยพรรคมันยังเล็กอยู่เราก็คุยกับเขาได้ตรง ๆ เขาก็พาเราสองคนไปแนะนํากับทีมงานในพรรคทั้งหมดเลย ประมาณ 20-30 คน เขาเรียกทุกคนในพรรคมาล้อมเป็นวงกลมแล้วบอกว่า นี่คือเอกนะครับนี่คือสนุ้กนะครับ สองคนนี้จะมาถ่ายพวกเราติดตามการเดินทางของพวกเราให้ความร่วมมือด้วยนะครับ พอเสร็จปุ๊บหลังจากนั้นเราก็ไม่ได้คุยกับธนาธรแบบยาว ๆ อีกเลย ได้คุยแค่นิดหน่อย ไม่มีโอกาสที่จะได้อธิบายว่าตอนนี้เราถ่ายมาถึงตรงนี้แล้วนะครับ คิดว่าหนังมันน่าจะเล่าไปแบบนี้แบบนั้น อะไรอย่างนี้ไม่มีเลย

โปรเจกต์นี้เปลี่ยนแปลงมุมมองหรือความคิดไหม / เรื่องอะไร
ธนกฤต : เปลี่ยนหลายอย่างครับ อันแรกคือ มันมีหลายช่วงในการทําหนังเรื่องนี้ที่รู้สึกว่าทําไมทุกอย่างมันยากไปหมดเลยทุกขั้นตอน ตอนแรกก็เข้าใจว่ามันคงเป็นเพราะสกิลเราที่ไม่เคยทําอะไรอย่างนี้ซึ่งก็ส่วนหนึ่ง แต่สิ่งที่รู้สึกสรุปได้ว่ามันยากก็เพราะ “มันยังไม่เคยมี” หมายถึงทุกคนในทุก ๆ ฝ่าย ยังไม่เคยรับมือกับสิ่งนี้มาก่อน ไม่ว่าจะเป็นคนให้ทุน คนจัดจำหน่าย โรงฉายหนัง กองเซนเซอร์หรืออะไรก็ตาม แม้กระทั่งคนที่เราไปมีความสัมพันธ์ด้วยเขาก็ไม่รู้จะดีลกับสิ่งนี้ยังไงเพราะว่ามันยังไม่เคยมี สมมุติเราไปขอคนในพรรคถ่าย เขาก็จะไม่เก็ทว่าเรากําลังพยายามทําอะไรอยู่

เอกพงษ์ : ถ่ายอะไรตั้งเป็นปี นึกว่าเป็นสกู๊ปข่าวแบบ 5 นาที

ธนกฤต : เราก็รู้สึกว่าเขาไม่เก็ทเพราะเราอธิบายไม่ดีหรือเปล่าหรือแบบเราไม่เก่งพอ แต่พอได้เรียนรู้มันก็คือสิ่งที่ยังไม่เคยมีก็เลยยากไปหมดทุกเปอร์เซ็นต์ กับอันที่สองคือ ระหว่างทางที่ทํามาทั้งหมดเราเจอคนเยอะมาก แล้วเราก็เจอคําแนะนําอะไรเยอะมาก ๆ ซึ่งก็เป็นคําแนะนําที่ดีทั้งนั้นเลยนะ อย่างช่วงถ่ายก็แนะนําให้ทําอย่างงี้ ช่วงตัดก็ตัดแบบนี้สิ หรือขอทุนก็ขออันนี้สิ ส่งไปเทศกาลนี้สิ ซึ่งทุกครั้งที่ผมได้ฟังก็เชื่อร้อยเปอร์เซ็นต์ เพราะมันมาจากคนที่เราเชื่อเขาอยู่แล้ว แต่สุดท้ายสิ่งที่ผมได้เรียนรู้คือมันไม่มีใครรู้อะไรหรอก หมายถึงว่าในเมื่อหนังมันไม่ใช่หนังเรื่องเดิม เวลาไม่ใช่เวลาเดิม คนทําไม่ใช่คนเดิม มันไม่มีใครตอบได้อย่างแม่นยำหรอก ว่าหนังเรื่องนี้ควรจะไปฉายที่ไหน ควรจะตัดยังไง ควรจะเล่าเรื่องอะไร

เอกพงษ์ : หรือฉายเมื่อไหร่ มีบางคนก็บอกว่าควรฉายก่อนเลือกตั้งดีสุดแล้ว พอหลังเลือกตั้งก็ฉายก่อนเลือกนายกดีสุดแล้วอะไรอย่างนี้

ธนกฤต : แต่สิ่งที่ได้เรียนรู้ก็คือมันไม่มีใครรู้หรอกสุดท้ายเราจะเจอคําตอบของแต่ละกระบวนการเอง

เอกพงษ์ : ผมรู้สึกว่าตั้งแต่ที่ทํามา 6 ปี สิ่งที่ผมเห็นก็คือ “ความหวัง” ความหวังที่ว่าการเปลี่ยนแปลงจะมาถึง แล้วคนที่หวังว่าการเปลี่ยนแปลงจะมาถึงก็มักจะรู้สึกว่าอยากให้มันเกิดขึ้นเลยเกิดขึ้นทันทีในระดับเดือน แล้วผมก็เห็นเหมือนกับว่าความหวังนั้นมันถูกบดขยี้ ซึ่งไอ้ความหวังที่มันถูกบดขยี้ก็จะแปรเปลี่ยนไปเป็นความโกรธ ความโกรธนี้มันก็ออกมาเป็นการไปลงถนนหรืออะไรต่าง ๆ นานา เพื่อที่หวังจะให้การเปลี่ยนแปลงมาถึงในเร็ววันในรุ่นของเรา มันก็เลยทําให้ผมเรียนรู้ว่าในที่สุดแล้วการลงถนนมันก็ไม่ได้ทําให้อะไรเปลี่ยนมากนัก แถมตอนนี้นักกิจกรรมหลายคนก็ยังถูกจับเข้าคุก ผมรู้สึกว่าการเปลี่ยนแปลงมันไม่ได้ง่ายอย่างที่เราคิด แต่ใจนึงผมก็รู้ว่ามันจะมาถึง ดังนั้นสิ่งที่ได้เรียนรู้ก็คือ “ต้องมีความอดทนที่จะรอให้มันถึงวันนั้น” แต่ก็ไม่ใช่ว่าอดทนแบบอยู่เฉย ๆ นะ เราก็ต้องทําอะไรที่เราพอจะทําได้อยู่บ้าง เช่น เราเป็นนักทําหนังเราก็เราก็ทําหนังไป เพียงแต่ว่าการรีบร้อนมันไม่ได้ช่วยให้มาถึงเร็วขึ้นก็ต้องพูดกันตรง ๆ เพราะก็มีนักกิจกรรมหลายคนเหมือนกันนะที่ไม่สามารถรอการเปลี่ยนแปลงให้มาถึงได้

ธนกฤต : ผมจะเสริมนิดนึงว่าเป้าหมายของทุกคนเป็นเป้าหมายเดียวกัน แต่ว่าวิธีการมันต่างกัน ไม่ได้มีวิธีการไหนที่ผิด ทุกคนก็เลือกทางของตัวเองเลยมันไม่ใช่ความรู้สึกว่าเขาเลือกทางที่ผิด แต่เราแค่เสียดายแทนว่าอยากให้อดทนรออีกสักหน่อย อีกอย่างนึงคือในเมื่อเรารู้แน่ ๆ ว่ามันมาถึงไม่เร็ว ฉะนั้นกําลังใจระหว่างทางก็ถือเป็นสิ่งสำคัญ ผมเรียกรวม ๆ ว่า “มันคือความหวังกับความอดทน”